Aletta Westra en Daisy van Groningen weten alles van kleding. Niet omdat ze graag shoppen, maar kleding is hun werk. Als specialisten duurzame kleding maken zij zich binnen het ministerie van Defensie sterk voor circulair textiel. ‘We willen de textielafvalberg verkleinen. Normalisatie speelt daarbij een belangrijke rol.’

Nieuwe kleding? Nee, die kopen ze niet zo vaak. Zowel Aletta Westra als Daisy van Groningen zijn actief met duurzaamheid aan de slag. ‘Ik koop veel minder kleding en andere spullen dan vroeger. En probeer daar langer mee te doen. Ik kijk ook bewust waar kleding van gemaakt is’, zegt Westra. Ook Van Groningen kan haar duurzame kant goed in haar werk kwijt. ‘Als ontwerpster maak ik veel kleding zelf. En als ik iets koop dan vraag ik me altijd af of het wel echt nodig is. Verder probeer ik zo min mogelijk voedsel weg te gooien.’

Westra en Van Groningen timmeren privé dus al aardig aan de weg. Maar ook professioneel gaan de twee met hun team voortvarend te werk en kunnen ze in potentie een grote slagkracht realiseren. Van Groningen en Westra werken bij het team van Categoriemanagement Bedrijfskleding Rijk. De afdeling valt weliswaar binnen Defensie, maar het duo houdt zich op Rijksniveau bezig met het totale pakket aan kleding dat overheidspersoneel draagt. ‘Van jasje tot broek. Van ondergoed tot laboratoriumjas. Alles behalve de operationele kleding van Defensie kopen wij als afdeling in’, legt Van Groningen uit. Omdat hun afdeling binnen de Rijksoverheid valt, hebben Westra en Van Groningen te maken met overheidsdoelen waar ze zich aan moeten houden wat betreft duurzaamheid. ‘En omdat we grote volumes inkopen, kunnen we een groot effect bereiken als we dat goed aanpakken. En dat is nodig ook, want het thema circulair textiel leeft nog onvoldoende in de markt. De vraagkant moet sterker worden gestimuleerd.’

Aletta Westra (links) en Daisy van Groningen (rechts)

Het team van Categoriemanagement Bedrijfskleding Rijk is een koploper wat betreft circulair textiel. Westra legt het proces uit dat kleding bij haar afdeling doorloopt. ‘We kopen kleding in voor onze klanten zoals het RIVM of de NVWA. De ene leverancier is verder met circulair textiel dan de ander. We vragen in het begin van de cyclus om zoveel mogelijk gerecyclede materialen, maar in veel gevallen bestaat een order uit een vast pakket. Dat maakt het moeilijk om kleine duurzame aanpassingen door te laten voeren. Tegelijkertijd proberen we innovaties binnen onze contracten door te voeren zoals een polo van gerecycled materiaal, of gerecyclede schoenveters. De kwaliteit is hetzelfde als de gebruiker gewend is, daar doen we geen concessies aan. Aan het eind zamelen we alle kleding weer in. Dat is deels uit veiligheidsoverweging, want we willen niet dat bijvoorbeeld defensiekleding of douanejasjes weer op de markt komen.

Een deel van de retourstroom bestaat uit nooit gedragen kleding die eerder gewoon werd verbrand maar nu opnieuw in de voorraad terugkomt. Een ander deel van de retourstroom wordt verknipt en weer aan de markt aangeboden. De kleding wordt keurig gesorteerd op kleur en grondstof door medewerkers van de sociale werkplaats waar wij mee samenwerken. Iedere twee weken worden rond de 160 palletboxen met verknipte kleding aan de markt aangeboden, kleding waarvan duidelijk is waar het van is gemaakt. Het blijkt namelijk dat de kleding in de consumentenmarkt vaak uit andere stoffen bestaat dan op het label is aangegeven. Bijvoorbeeld niet alleen polyester maar ook deels katoen. Het is dan extra goed opletten omdat sorteermachines hierop vast kunnen lopen. Leveranciers hebben dus weer met andere uitdagingen te maken dan wij.’

Veel kleding die terugkomt in de retourstroom heeft nog zakken, knopen of ander materiaal waardoor het rendement vrij laag is. ‘Met design for recycling willen we dat rendement verhogen’, zegt Westra. ‘Als je een polyester broek hebt, zorg dan ook voor een polyester knoop. Dan hoef je die er niet af te halen. Nadenken over het ontwerp is dus belangrijk. Naden zo maken dat het geen afbreuk doet aan de functionaliteit of kwaliteit van de kleding. Anders denken aan het begin van het proces, zodat je daar aan het eind bij de afschrijving maximaal van profiteert en al het textiel weer opnieuw de cirkel in kan. Als dat proces goed loopt, profiteert iedereen daarvan. De kosten dalen en de impact op het milieu minimaliseert. We proberen als aanjager voor het bedrijfsleven te fungeren door kennis te delen maar ook onderzoek te laten doen, bijvoorbeeld in samenwerking met de universiteit van Wageningen of Hogeschool Saxion.’

Westra en Van Groningen proberen dus zowel aan de bovenkant van de markt (de leveranciers) als bij hun eigen activiteiten circulariteit bovenaan de agenda te zetten. Bijzonder was dat minister Bijleveld op Prinsjesdag, en bij andere diverse gelegenheden, een speciaal door Van Groningen ontworpen jurk droeg. De bewindsvrouw vertelde enthousiast het verhaal achter dit bijzondere kledingstuk, dat voor het grootste deel uit gerecycled materiaal bestaat. ‘Ook zo brengen we bij partijen de boodschap van circulariteit over’, zegt Van Groningen.

Defensie zet ook zijn beste beentje voor wat betreft normalisatie van circulair textiel, aldus Westra. ‘Normalisatie betekent voor ons het spreken van dezelfde taal. Door eenduidige afspraken over termen en definities of een categorisatie van materialenzorgen dat iedereen dezelfde taal spreekt. Dat is de eerste stap die we nu zetten met de komende Nederlands Technische Afspraak (NTA) die is opgesteld door de Werkgroep Circulair textiel en die dit voorjaar ter publieke consultatie wordt voorgelegd. Zo scheppen we duidelijkheid en voorkomen we dat er ruis op de lijn ontstaat. Dat er bijvoorbeeld onenigheid bestaat over bepaalde begrippen en er daarover discussie gevoerd wordt. Zo voorkom je dat je als partijen tegenover elkaar komt te staan en werk je samen aan een gezamenlijk doel. Na de NTA willen we ook een certificatieschema maken, zodat organisaties ook aan kunnen tonen dat hun textiel inderdaad circulair is.’

Zo ver is het nog niet, maar de urgentie is voelbaar bij Van Groningen en Westra. Ze willen vooruit. ‘We zien niet alleen de noodzaak, maar hebben er ook plezier in om uitdagingen aan te gaan. Ik hoop dat over een jaar of vijf 50 procent of meer gerecyclede materialen meer de regel dan een uitzondering is. Daar blijven we ons hard voor maken.’